Andrzej Jan Zakrzewski – Maluszyn / Częstochowa
Utalentowani bracia – Jędrzejczykowie
Andrzej J. Zakrzewski
Utalentowani bracia – Ludwik i Franciszek Jędrzejczykowie
Rodzina Jędrzejczyków należy do jednej z najstarszych w parafii maluszyńskiej. Z cała pewnością zamieszkiwali na jej
terenie już w XVIII w. Jak większość rodzin związani byli przez pewien czas z maluszyńskim dworem Ostrowskich,
zanim osiedli na niewielkim gospodarstwie, być może uzyskanym w wyniku zasług oddawanych właścicielom. Jedna z
przedstawicielek trej rodziny, Michalina, była pokojówką Heleny Ostrowskiej. W ówczesnych realiach powierzenie
obowiążków pokojówki było nie lada wyróżnieniem zarówno w sferze materialnej, jak i uznania pewnych
predyspozycji umysłowych. Funkcja ta wymagala bowiem nie tylko sprawności fizycznej, ale także nauki umiejetności
zachowania się w złożonych sytuacjach dworskich. Michalina, o której wielokrotnie wspomina Helena Ostrowska w
swoim pamiętniku, została wytypowana, jako jedna z najbystrzejszych służących do towarzyszenia jej w trakcie
obecności w Warszawie w 1874 r. W trakcie pobytu uległa nieszczęśliwemu wypadkowi. Tak o tym pisze: „Młoda
służąca nasza ze wsi przywieziona, o mało nie znalazła śmierci, spadłszy z nich [t.jest ciemnych i wąskich schodów
wiodących z kuchni do kredensu- AJZ] na głowę na posadzkę asfaltową. Ocucona z omdlenia, ratowana pijawkami,
okładami zimnymi dniem i nocą, silnymi innymi środkami zaleczanymi przez dra Felixa Sommera, brata dyrektora
fabryki cukru w Silniczce, zdaje sie być na lepszej drodze w odzyskaniu przytomności, symptomat wymiotów ustał,
senność w drugiej dobie się zmniejszyła, ale wstrząśnienie głowy pozostawia dotąd ból i zamęt, które nie pozwlają
jeszcze pewnie rokować, że nie będzie złych skutków”(Helena z Morstinów Ostrowska, Dzieje Maluszyna i jego
dziedziców, s. 345 – 347). Na szczęście odniesiony uraz (wstrząs mózgu) ustąpił i Michalina mogła z powodzeniem
wykonywać swoje obowiązki. Nie była to jedyna osoba z tej rodzina wspomniana na kartach pamiętnika. Następna
dotyczy jednego z braci Michaliny, prawdopodobnie Ludwika, bardziej znanego pod zakonnym imieniem o.
Augustyna, dekoratora Grobu Pańskiego w maluszyńskim kościele na Wielkanoc 1885 r. Oto jak był ozdobiony Gób
Pański w 1885 r. „On [tj. proboszcz Święcichowski- AJZ] zdawał właśnie cieszyć na wyjątkowe ozdoby Grobu
Pańskiego, przygotowane estetycznymi pomysłami pocztmistrza silnickiego, Wiśniewskiego, i artyzmem malarskim
wyćwiczonego w szkole częstochowskiej młodego Jędrzejczyka. Świeci więc nad grobem duży krzyż w transparencie,
aniołki malowane na ołtarzu i przy grobie, a u wejścia do gaju świerczaków znakomici dwaj rycerze rzymscy. Do tego
dodawszy bijący kilkoma cienkimi wytryskami wodotrysk, przedstawia się zupełnie czarujący widok dla prostaczków
pobożnych z liczną dziatwą kościół w tych dniach odwiedzających” (tamże, s. 735).
W tej to rodzinie urodziło się i wychowało dwóch braci, którzy zapisali się na kartach dziejów sztuki polskiej XIX
/XXw. Starszy z braci, Ludwik Jędrzejczyk, syn Józefa, urodził się w Ciężkowiczkach 7 sierpnia 1865 r. Nauki
początkowe pobierał zapewne w szkółce maluszyńskiej, która istniała już od 1849 roku. Nieprzeciętne uzdolnienia
Ludwika spowodowały, że przy pomocy dworu już w 1879 r. znalazł sie Częstochowie, gdzie pobierał nauki zapewne w
carskim progimnazjum, a następnie uczył się od tegoż roku malarstwa w warsztacie Konstantego Krzemińskiego. „7
listopada 1884 r. uzyskał dyplom wystawiony przez częstochowski cech malarzy. W 2. półroczu 1888 r. uczył się
malarstwa u Ludwika Lorentza w Warszawie. Po powrocie do Częstochowy malowal obrazy z bratem Franciszkiem i
sprzedawał je pielgrzymom. W 1892 r. wstąpił do zakonu paulinów na Jasnej Górze; w 1898 r ukończył seminarium
duchowne we Włocławku. Pełniąc obowiązki zakonne i kapłańskie przebywał w Częstochowie, Krakowie na Skałce i
Lęsnej k. Białej Podlaskiej. Dorobek Jędrzejczyka obejmuje ok. 200 prac. Wiele z nich to kopie (wyk. często metodą
fotograficznego odbijania konturów lub kolorowania fotografii), wśród nich 34 kopie obrazu MB Częstochowskiej
9m.in. w kaplicy papieskiej w Castelgandolfo, w klasztorze paulinów w Rzymie, w Santiago, Chile). J. malował obrazy
religijne na blasze, płótnie, drewnie lub papierze (m.in. Św. Augustyn, pokazany na wystawie sztuk pięknych na Jasnej
Górze w 1902) i portrety,m.in. Pantaleona Szyndlera, 195, ojca M. Motylew3skiego, 1940, Autoportret z alegorią
śmierci, 1939 (wszystkie Jasna Góra), ks. B. Metlera (MAluszyn k. Radomska). Malował olejno na ścianie w klasztorze
na Jasnej Górze widoki klasztorów w Krakowie na Skałce, w Leśnej, Lesniowie k. Myszkowa, Budapeszcie i Pesc,
1936 (dwa ostatnie zniswzczone) Wykańczał tez obrazy brata Franciszka i Aleksandra Borwskiewgo (kilka na Jasnej
Górze). Narysował piórkiem 4 ilustracje do książki G. Augustynika Miłość Boga i Ojczyzny…czyli żywot…Wandy
Justyny Nepomuceny Malczewskiej, Częstochowa 1921. […] W ostatnich latach zycia restaurował wiele obrazów, nie
strona 1 / 3
Andrzej Jan Zakrzewski – Maluszyn / Częstochowa
Utalentowani bracia – Jędrzejczykowie
zawsze szczęśliwie; znanych jest ponad 30 obrazów, które nawet przemalował, Aleksander Jaśkiewicz, Słownik
artystów polskich i obcych w Polsce działajacych, t.III, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1979, s.292 – 293.
O.Augustyn Jędrzejczyk, Nawa boczna bazylika na Jasnej Górze (1937). Muzeum w Częstochowie. Fot. A. Miry
strona 2 / 3
Andrzej Jan Zakrzewski – Maluszyn / Częstochowa
Utalentowani bracia – Jędrzejczykowie
Franciszek Jędrzejczyk (1871 – 1938), młodszy brat Ludwika (o. Augustyna), urodzony w Ciężkowiczkach, w parafii
maluszyńskiej, w dniu 2 października. Nie znamy szczegółów dotyczących jego dzieciństwa. Wiadomo jedynie, że w
wieku około 15 lat pojawił się w Częstochowie, gdzie uczył sie malarstwa. Specjalizował się w malarstwie dewocyjnym
– malował głównie na potrzeby pielgrzumów, a do wielu kościołów i kaplic w pobliżu Częstochowy wykonywal kopie
obrazów Matki Boskiej Częstochowskiej. Jak pisz Aleksander Jaśkiewicz, malował „wielokrotnie Chrystusa w
cierniowej koronie , najczęściej zaś MB Częstochowską. Malował je na deskach, czasem cyprysowych; niektóre miały
malowane twarze, a sukienki rzeźbione i wysadzane sztucznymi kamieniami ( za jeden z takich obrazów otrzymał na
PWK w 1929 r. br. medal)”. Po I wojnie światowej prfowadził sklep z dewocjonaliami w Częstochowie. Opracowano
na podstawie biogramów autorstwa Aleksandra Jaśkiewicza, zamieszczonych w : Słownik artystów polskich i
obcych w Polsce działajacych, tom III, Wrocław-Warszawa+Krakow+Gdansk, 1979.
strona